Polskie Towarzystwo Numizmatyczne
Oddział Bydgoski im. Stanisława Niewiteckiego

Patron Oddziału Bydgoskiego

Medal z wizerunkiem Stanisława Niewiteckiegogo

Stanisław Niewitecki urodził się 26 kwietnia 1904 roku w Gołańczy. Był synem Kazimierza (1870 - 1949), rzemieślnika i Marii Magdaleny Zeidler (1877 - 1962). W roku 1918 ukończył szkołę ludową w Gołańczy, a w roku 1920, już w końcowej fazie spolszczoną Miejską Szkołę Handlową w Bydgoszczy. Praktykę zawodową odbywał w Banku Ludowym w Gołańczy. Od 1922 roku pracował w Banku Stadthagena Sp. Akc. w Bydgoszczy, gdzie szybko posuwał się w hierarchii urzędniczej. Po upadku banku w 1932 roku Stanisław Niewitecki został jego likwidatorem, pełniąc aż do roku 1939 funkcję zarządcy jego masy konkursowej. W 1937 roku zorganizował w Bydgoszczy pionierską wytwórnię chleba szwedzkiego (Knäckebrot), pod nazwą "Chleb Szwedzki, S-ka z o.o.", produkującą 6 gatunków sucharów, m.in. chleb Grahama, głównie dla marynarki polskiej, częściowo dla firmy Pakulscy w Warszawie. Wytwórnię, zatrudniającą kilkudziesięciu pracowników, prowadził Niewitecki do września 1939 roku. W latach 1938 - 1939 był ponadto dyrektorem fabryki "Kauczuk" w Bydgoszczy (późniejszy "Stomil").

Po wybuchu wojny Stanisław Niewitecki jako starszy strzelec dotarł w poszukiwaniu swej jednostki wojskowej pod Warszawę, gdzie został ranny. Po kapitulacji, na wiadomość o bestialstwach popełnianych przez Niemców w Bydgoszczy, schronił się u rodziców w Gołańczy. W grudniu został wraz z nimi wysiedlony do Zamościa. Tu pracował w fabryce wódek J. Ostera. Niemieckie nazwisko właściciela i doskonała znajomość języka niemieckiego przez Niewiteckiego, jako jego pełnomocnika, ułatwiły mu uzyskiwanie surowców. Świetnie prosperująca fabryka odsyłała znaczną część swych dochodów na zaopatrzenie oddziałów Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Gdy Niemcy wpadli na trop tej działalności, Oster zdołał zbiec, a Niewiteckiego osadzono w maju 1942 roku na zamku lubelskim. Torturowany przez 10 dni, walczył przez 3 miesiące ze śmiercią, ale nikogo nie wydał. Wykupiony wysoką sumą, opuścił więzienie 17 maja 1943 roku i schronił się w Warszawie. Mimo, że nie doszedł jeszcze do pełni sił i zdrowia, wziął udział w powstaniu warszawskim w obronie cywilnej jako kierownik przeciwpożarowy bloku domów przy ul. Marszałkowskiej 66. Po upadku powstania wywieziony został przez Ursus do obozu w Spellen koło Wesel, skąd po kilku dniach (ok. 20 października 1944) uciekł, wykorzystując zamieszanie wywołane wielkimi nalotami alianckimi. Z fałszywymi dokumentami ukrywał się jako robotnik pod Wyrzyskiem.

W styczniu 1945 roku Niewitecki przybył do wyzwolonej Bydgoszczy. Uruchomił Państwową Fabrykę Sucharów - Chleb Szwedzki, której dyrektorem był do 30 września 1946 roku. Pracowała ona wówczas wyłącznie na potrzeby II Armii Wojska Polskiego. W latach 1945 - 1948 był właścicielem wytwórni mydła i proszków do czyszczenia "Albus" w Bydgoszczy. W końcu 1945 roku zorganizował spółkę budowlano-transportową "Granitport" z siedzibą w Szczecinie i oddziałami w Bydgoszczy, Gdańsku, Wrocławiu i Warszawie. Był jej głównym udziałowcem. Zatrudniała ona w sezonie do 500 robotników przy budowie dróg, m.in. Tczew - Pruszcz Gdański, przy odgruzowywaniu i dobywaniu cegły zniszczonych miast - Mrągowa, Pasłęka, Braniewa, Bytowa, Debrzna i in., przy rozbiórce zniszczonych mostów i wiaduktów w Gubinie, Krośnie Odrzańskim, Szczecinie i in. Po zlikwidowaniu "Granitportu" prowadził w latach 1952 - 1960 przedsiębiorstwo transportu samochodowego, zajmujące się głównie dostawą żwiru i materiałów budowlanych.

W roku 1960 z powodu pogarszającego się stanu zdrowia Stanisław Niewitecki przeszedł na rentę i poświęcił się pracy społecznej i numizmatyce. Już w okresie międzywojennym pracował w wielu towarzystwach na terenie Bydgoszczy, uczestnicząc w nich również po wojnie - w Bydgoskim Towarzystwie Wioślarskim jako członek zarządu oraz sędzia klasy państwowej, w Polskim Związku Pływackim, w Polskim Związku Narciarskim, w Polskim Towarzystwie Turystyczno - Krajoznawczym, w Polskim Związku Filatelistów jako sekretarz zarządu - w 1965 roku wyróżniony za swoją działalność srebrną odznaką, w Towarzystwie Numizmatycznym, którego był dwukrotnie współzałożycielem w latach 1935 i 1954, pełniąc w okresie międzywojennym funkcję skarbnika, a następnie w latach 1954 - 1969 funkcję prezesa koła numizmatycznego. Brał czynny udział w działalności Warszawskiego Towarzystwa Numizmatycznego i Polskiego Towarzystwa Archeologicznego. Jako członek Rady Bibliotecznej przy Miejskiej Bibliotece Publicznej położył duże zasługi w rozwoju Kół Przyjaciół Biblioteki. Był inicjatorem budowy, a właściwie odbudowy, pomnika Henryka Sienkiewicza i zarazem najaktywniejszym członkiem tego Komitetu. Stanisław Niewitecki zainicjował wydanie medali Adama Grzymały - Siedleckiego, Henryka Sienkiewicza i in.

Pasją życia Stanisława Niewiteckiego była jednak numizmatyka, którą interesował się już w szkole podstawowej. Duży zbiór monet zagrabili w 1939 roku Niemcy (nadburmistrz Bydgoszczy - osławiony Werner Kampe). Odnowiony po wojnie zbiór zawierał monety Polski całego tysiąclecia - okresu piastowskiego, groszowego, wielkie ilości dukatów i talarów. Była to niewątpliwie w Polsce w zbiorach prywatnych najbogatsza kolekcja zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Zawierała wiele pozycji unikatowych, a wśród nich kompletny niemal zbiór monet mennicy bydgoskiej. Kolekcja ta stanowiła dużą wartość naukową. Biblioteka Niewiteckiego liczyła przeszło 1000 tomów, w tym wiele rzadkich starodruków i rękopisów m.in. Kazimierza Stronczyńskiego. Znaczną część kolekcji nabyło Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy.

W 1961 roku uhonorowany został odznaką "Bydgoszcz Zasłużonemu Obywatelowi". W dowód uznania Zmarłego dla środowiska bydgoskich numizmatyków zarząd koła numizmatycznego Polskiego Towarzystwa Archeologicznego wystąpił z wnioskiem o przemianowanie koła na Sekcję Numizmatyczną z jednoczesnym nadaniem sekcji imienia Stanisława Niewiteckiego. Wniosek przyjęto jednogłośnie na posiedzeniu Zarządu Oddziału w dniu 8 kwietnia 1970 roku. W roku 1979 w XXV-lecie Sekcji Numizmatycznej Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego wydany został medal menniczy przedstawiający na rewersie popiersie Stanisława Niewiteckiego wraz z napisem "Stanisław Niewitecki 1904 - 1969 numizmatyk bydgoski".

Niewitecki pozostawił fragmenty pamiętników z podróży zagranicznych z lat 1936 i 1938 oraz dziennik pisany we wrześniu 1939 roku.

Stanisław Niewitecki zmarł 5 stycznia 1969 roku w Bydgoszczy. Pochowany został na cmentarzu Nowofarnym, a w roku 1972 ekshumowany na cmentarz Junikowski w Poznaniu.

Copyright © 2001-2024 Andrzej Wrzesiński
Realizacja Webhome.pl
QR Code